Γρηγόρης Λαμπράκης: 50 χρόνια από τη δολοφονία του

Γρηγόρης Λαμπράκης: 50 χρόνια από τη δολοφονία του

Σήμερα 22 Μαΐου, συμπληρώνονται πενήντα χρόνια από τη δολοφονία του ηγέτη του κινήματος ειρήνης και βουλευτή της Αριστεράς Γρηγόρη Λαμπράκη.

Γιατρός, αθλητής, πολιτικός, μα πάνω απ' όλα αγωνιστής της Δημοκρατίας και της Ειρήνης. Γεννήθηκε στην Κερασίτσα Αρκαδίας στις 3 Απριλίου 1912. Μετά το τέλος των εγκύκλιων σπουδών του μετέβη στην Αθήνα και εισήλθε στην Ιατρική. Από τα εφηβικά του χρόνια ασχολήθηκε με τον αθλητισμό και αναδείχθηκε δέκα φορές βαλκανιονίκης στο άλμα εις μήκος, ενώ επί 23 χρόνια (1936-1959) κατείχε το πανελλήνιο ρεκόρ του αγωνίσματος.Έλαβε ενεργό μέρος στην Εθνική Αντίσταση, κατά την περίοδο της γερμανικής κατοχής. Το 1943 ίδρυσε την «Ένωση των Ελλήνων Αθλητών» και διοργάνωσε αγώνες, από τα έσοδα των οποίων τροφοδοτούσε τα λαϊκά συσσίτια. Μετά την απελευθέρωση ολοκλήρωσε τις σπουδές του στην Ιατρική και το 1950 αναγορεύθηκε υφηγητής στην έδρα της Μαιευτικής και Γυναικολογίας.

Του Γιάννη Δ. Στρατή

Στις εκλογές «της βίας και της νοθείας», όπως έμεινε στην ιστορία η εκλογική διαδικασία της 29ης Οκτωβρίου 1961, πολιτεύθηκε με το ΠΑΜΕ (Πανδημοκρατικό Αγροτικό Μέτωπο Ελλάδος), έναν συνασπισμό αριστερών δυνάμεων με επικεφαλής την ΕΔΑ και εξελέγη βουλευτής Πειραιά. Τον ίδιο χρόνο δραστηριοποιήθηκε στο ειρηνιστικό κίνημα και με δική του πρωτοβουλία ιδρύθηκε η «Ελληνική Επιτροπή για τη Διεθνή Ύφεση και Ειρήνη» (ΕΕΔΥΕ).

Στις 21 Απριλίου 1963 η ΕΕΔΥΕ διοργάνωσε Πορεία Ειρήνης από τον Μαραθώνα στην Αθήνα. Η αστυνομία απαγόρευσε την πορεία και συνέλαβε πολλούς από τους διαδηλωτές, μεταξύ των οποίων και τον Μίκη Θεοδωράκη. Ο Λαμπράκης προστατευόμενος από τη βουλευτική του ασυλία, πραγματοποίησε μόνος την πορεία, κρατώντας ένα μικρό πανό με το σύμβολο της ειρήνης. Αμέσως μετά συνελήφθη από την αστυνομία.

Στις 22 Μαΐου 1963 ο Γρηγόρης Λαμπράκης παρέστη και μίλησε για την ειρήνη στη Θεσσαλονίκη. Μετά το τέλος της εκδήλωσης δέχθηκε δολοφονική επίθεση σε κεντρικό δρόμο της πόλης από τρίκυκλο, στο οποίο επέβαιναν οι ακροδεξιοί Σπύρος Γκοτζαμάνης και Εμμανουήλ Εμμανουηλίδης. Τραυματίστηκε σοβαρά και πέθανε στις 27 Μαΐου 1963, σε ηλικία 51 ετών. Ο θάνατός του προκάλεσε αγανάκτηση στην κοινή γνώμη, οξύτατη πολιτική κρίση, αλλά και διεθνή κατακραυγή.

Την επομένη ένα πλήθος 500.000 ανθρώπων συγκεντρώ- θηκε στο Α' Νεκροταφείο για το «Ύστατο Χαίρε». Γρήγορα, η συγκέντρωση μετατράπηκε σε διαδήλωση καταδίκης της δεξιάς κυβέρνησης του Κωνσταντίνου Καραμανλή και του Παλατιού.

Φυσικοί αυτουργοί της δολοφονίας Λαμπράκη ήταν ο Σπύρος Γκοτζαμάνης και ο Εμμανουήλ Εμμανουηλίδης, αλλά η δικαστική έρευνα που διεξήγαγαν ο εισαγγελέας Παύλος Δελαπόρτας και ο νεαρός ανακριτής Χρήστος Σαρτζετάκης έφεραν στο φως σχέσεις των αρχών με ένα ακροδεξιό.

Ο ανακριτής Σαρτζετάκης απήγγειλε, μάλιστα, κατηγορίες και εναντίον ανώτατων αξιωματικών της Χωροφυλακής. Οι φυσικοί αυτουργοί καταδικάσθηκαν τον Δεκέμβριο του 1966 σε πολυετή φυλάκιση και απελευθερώθηκαν κατά τη διάρκεια της δικτατορίας.
Πηγή: sansimera.gr

Γρηγόρης Λαμπράκης: 50 χρόνια από τη δολοφονία του, 100 χρόνια από τη γέννησή του

Το 1961, στις εκλογές της "Βίας και Νοθείας" (όπως κατήγγειλε ο Γεώργιος Παπανδρέου), ο Γρηγόρης Λαμπράκης εκλέχθηκε βουλευτής στο ελληνικό κοινοβούλιο συνεργαζόμενος με την ΕΔΑ (Ενιαία Δημοκρατική Αριστερά). Την επόμενη χρονιά εκλέχθηκε ο αντιπρόεδρος της ΕΕΔΥΕ (Ελληνική Επιτροπή για τη Διεθνή Ύφεση και την Ειρήνη), που ήταν μέλος του Παγκόσμιου Συμβουλίου Ειρήνης. Στις 14.4.63 πήρε μέρος στην αντιπολεμική πορεία, που διοργάνωσε στην Αγγλία η επιτροπή των 100 προσωπικοτήτων με επικεφαλής τον νομπελίστα λόρδο Bertrand Rassel, φιλόσοφο και μαθηματικό. Ο Λαμπράκης εκπροσώπησε την ΕΕΔΥΕ παρέα με τον Μανώλη Γλέζο, τον Λεωνίδα Κύρκο, τη Γιούλια Λιναρδάτου, την Μπέτυ Αμπατιέλου κ.ά.

Το ξεκίνημα έγινε από τον Όλτερ Μάστον και μετά από πορεία 3 ημερών τερμάτισαν στη Τραφάλγκαρ Σκουέαρ του Λονδίνου. Το γεγονός απαθανατίζεται σε μια φωτογραφία όπου εικονίζονται οι προαναφερόμενοι να βαδίζουν στους δρόμους του Λονδίνου με επικεφαλής τον Γρ. Λαμπράκη, που κρατάει ένα πανό με την επιγραφή ΕΛΛΑΣ και τα σήματα του Πυρηνικού Αφοπλισμού εκατέρωθεν. Σε μια επίσης ιστορική φωτογραφία, στιγμιότυπο απ' την 1η Μαραθώνια Πορεία Ειρήνης, εικονίζεται ο Γρ. Λαμπράκης να κατεβαίνει τα σκαλοπάτια του Τύμβου κρατώντας το ίδιο πανό με τα χέρια σε έκταση παραπέμποντας στον Εσταυρωμένο.

Η 1η Μαραθώνια Πορεία Ειρήνης, που απαγορεύτηκε απ' την αστυνομία, είχε διοργανωθεί από την ΕΕΔΥΕ σε στενή συνεργασία με τη νεοσύστατη "Κίνηση Νέων για τον Πυρηνικό Αφοπλισμό 'Μπέρτραντ Ράσελ'", που τελούσε υπό την αιγίδα του λόρδου Rassel και έγινε με πρωτοβουλία του αείμνηστου Μιχάλη Περιστεράκη, φοιτητή Νομικής, ο οποίος ανέλαβε πρόεδρος. Γραμματέας ανέλαβε ο Νίκος Κιάος, φοιτητής του φυσικού τμήματος της Φυσικομαθηματικής Σχολής. Την ιδρυτική διακήρυξη είχαν συνυπογράψει 100 νέοι, κυρίως φοιτητές, απ' όλους τους χώρους??? μεταξύ τους και ο υπογράφων.

Η αστυνομία είχε απαγορεύσει αυστηρά την προσέγγιση στον Τύμβο και ο λόρδος Rassel για να ακυρωθεί η απαγόρευση δήλωσε στα ΜΜΕ στο Λονδίνο ότι θα κατέβει στην Αθήνα να πάρει μέρος στην πορεία. Ο υπουργός Εξωτερικών της Ελλάδας, Ευ. Αβέρωφ, αν δεν κάνω λάθος, του διαμήνυσε μέσω του ελληνικού Τύπου να μην το επιχειρήσει γιατί θα συλληφθεί στο αεροδρόμιο και θα απελαθεί πάραυτα. Κι ο λόρδος έστειλε τον γραμματέα του, Πάτρικ Ποτλ!

Αποφασίστηκε η πορεία να γίνει απ' την Αθήνα στον Μαραθώνα, καθώς όμως οι πεζοπόροι συνέρρεαν στη συμβολή των λεωφόρων Αλεξάνδρας και Κηφισίας, στους Αμπελόκηπους, η αστυνομία έκανε απροκάλυπτα γενική έφοδο. Πάνω από 2.000 οι συλληφθέντες (και ο Ποτλ)??? πάρα πολλοί τραυματίστηκαν. Ο Λαμπράκης, εκμεταλλευόμενος τη βουλευτική του ιδιότητα, κατάφερε με πολλή υπομονή και επιμονή να διασπάσει τα αστυνομικά μπλόκα και να φτάσει στον Τύμβο, οπότε ξεκίνησε την πορεία προς την Αθήνα. Στη Νέα Μάκρη προστέθηκαν τρία παλικάρια ως συνοδοί: οι Ανδρ. Μαμωνάς, Παντ. Γούτης και Μπ. Παπαδόπουλος. Μετά από βάδισμα 14 χιλιομέτρων συνελήφθησαν και οδηγήθηκαν στη Γενική Ασφάλεια. Σε 2 με 3 ώρες ήταν όλοι ελεύθεροι. Το αυταρχικό καραμανλικό κράτος έδειξε τα δόντια του απέναντι στο Αντιπολεμικό Κίνημα με στόχο να τρομοκρατήσει τους ειρηνιστές και γενικότερα να σπρώξει το μαζικό κίνημα χειραφέτησης του λαού σε αναδίπλωση, ενόψει και του πολέμου στη Μέση Ανατολή, όπου βυσσοδομούσαν οι Ισραηλινοί στρατοκράτες με την πλήρη υποστήριξη των Αμερικανών.

Το 1965 και το 1966 πραγματοποιήθηκαν δύο καταπληκτικές πορείες: η 3η και η 4η, που έμειναν στην ιστορία για το πλήθος και το πάθος των συμμετεχόντων πεζοπόρων. Πάνω από 500.000 άτομα πήραν μέρος. Θεωρήθηκε απ' τις πιο σημαντικές εκδηλώσεις του Παγκόσμιου Κινήματος για την Ειρήνη.

Την περίοδο αυτή το ευρύτερο λαϊκό κίνημα ανασυγκροτείται και δίνει δυναμικά ειρηνικές μάχες για την υπεράσπιση της Δημοκρατίας και του Συντάγματος (1 - 1 - 4), για τη ριζική ανασυγκρότηση της Παιδείας (15%), για τη Μόρφωση και τον Πολιτισμό (Λέσχες σε κάθε χωριό και κάθε γειτονιά). Μια ανάταση εκ βαθέων, που ιστορικά θεωρείται προανάκρουσμα του Γαλλικού Μάη '68. Ένα σπιράλ που ανέκοψε το χουντικό πραξικόπημα της 21.4.67.

***

Τελικά το 1963 είναι μια χρονιά μεστή από συνταρακτικά γεγονότα, που καθόρισαν μονοσήμαντα την εξέλιξη της χώρας.

Στις 26.4.63 βρέθηκε στο Λονδίνο η βασίλισσα Φρειδερίκη -παρά την απόλυτη διαφωνία του Αντώνη Αμπατιέλου (στέλεχος του ΚΚΕ), πολιτικού κρατούμενου στις φυλακές του μετεμφυλιακού κράτους, και με την ευκαιρία ήθελε να επιδώσει στη βασίλισσα ένα υπόμνημα για την απελευθέρωση του συζύγου της. Ο Λαμπράκης ως βουλευτής στο Ελληνικό Κοινοβούλιο προσπάθησε να τη βοηθήσει, ώστε να είναι αποτελεσματικό το διάβημά της.

Η Φρειδερίκη αρνήθηκε να τη δεχτεί και η αστυνομία έξω απ' το ξενοδοχείο δεν της επέτρεψε να προσεγγίσει. Η Αμπατιέλου επέμενε να μπει στο ξενοδοχείο και η αστυνομία την απώθησε βίαια??? άρπαξε κι ο Λαμπράκης τις ψιλές του στην προσπάθειά του να σπάσει τον κλοιό της αστυνομίας. Οι πολίτες, που είχαν στο μεταξύ συγκεντρωθεί, ξέσπασαν σε έντονες διαμαρτυρίες και τα επεισόδια γενικεύτηκαν προκαλώντας την επέμβαση της έφιππης αστυνομίας.

Το παρακράτος αυτή τη δράση τη χρέωσε στον Λαμπράκη. Δεν είναι λίγοι αυτοί που υποστηρίζουν ότι την εντολή για τη δολοφονία του Λαμπράκη την έδωσε η ίδια η Φρειδερίκη, που όπως λένε κάποιοι επαΐοντες ήταν έξαλλη απ' το συμβάν, κυρίως με το "θράσος" του Λαμπράκη.

***

Στις 22.5.63 δολοφονήθηκε ο Γρηγόρης Λαμπράκης στη Θεσσαλονίκη από τους παρακρατικούς Σπ. Γκοτζαμάνη και Μαν. Εμμανουηλίδη στη συμβολή των οδών Βενιζέλου και Σπανδωνή, λίγα μέτρα μακριά απ' το κτήριο όπου στεγαζόταν το Δημοκρατικό Συνδικαλιστικό Κίνημα, στην αίθουσα του οποίου μίλησε ο Λαμπράκης για την ειρήνη και τον αφοπλισμό.

Τα γεγονότα είναι γνωστά, όπως ο ρόλος ενός παλικαριού, του Μανόλη Χατζηαποστόλου, του επονομαζόμενου "τίγρη", που σάλταρε στο τρίκυκλο και κατάφερε τελικά με πολλές σωματικές αβαρίες (ο Εμμανουηλίδης, που ήταν στην καρότσα, κρατούσε το ρόπαλο με το οποίο χτύπησε τον Λαμπράκη) να τους συλλάβει και να τους παραδώσει στα προστρέξαντα όργανα της "τάξης".

Την ώρα που λάμβανε χώρα το έγκλημα, οι άνδρες της χωροφυλακής (180 άτομα) "περί άλλων τινών ετύρβαζαν". Έχει αποδειχθεί ότι στην ουσία η δύναμη της χωροφυλακής δεν ήταν εκεί για να επιβάλει την έννομη τάξη, αλλά για να διευκολυνθούν οι παρακρατικοί να κάνουν το φονικό!

Πέντε μέρες κράτησε η μάχη του Γρηγόρη με τον χάροντα, αντιστάθηκε σαν άλλος Διγενής Ακρίτας στα μαρμαρένια αλώνια. Τελικά κατέληξε στις 01.22' της 27.5.63 στο δωμάτιο 155 του Νοσοκομείου ΑΧΕΠΑ. Την πρώτη νύχτα τον απόθεσαν πάνω σ' ένα ξυλοκρέβατο σ' έναν κρύο σκοτεινό θάλαμο του υπογείου, παρέα με τον άλλο σοβαρά τραυματισμένο Γιώργη Τσαρουχά, βουλευτή Καβάλας της ΕΔΑ, που δέχθηκε σκληρή και ύπουλη επίθεση εκ των όπισθεν από "αγανακτισμένους" τραμπούκους της αντισυγκέντρωσης, καθώς προσερχόταν στον τόπο της εκδήλωσης. Νόμιζαν ότι ήταν ο Λαμπράκης.

Ο Τσαρουχάς τελικά τα κατάφερε, έγινε καλά, ωστόσο στη δικτατορία συνελήφθη και βασανίστηκε απάνθρωπα στη Γενική Ασφάλεια, όπου και εξέπνευσε.

Την πρώτη νύχτα το νοσοκομείο βρέθηκε ανέτοιμο να αντιμετωπίσει την κατάσταση. Τρία μέλη της σπουδαστικής οργάνωσης της ΝΕΔΑ, ο Θανάσης Γρέβιας της Νομικής και οι Γιάννης Γρηγοριάδης, Γιώργος Ιωαννίδης του Μαθηματικού τμήματος της Φυσικομαθηματικής, στάθηκαν άγρυπνοι συμπαραστάτες και φρουροί -μέχρι και νοσηλευτικές υπηρεσίες πρόσφεραν στους δύο τραυματίες.

***

Η σορός μεταφέρθηκε απ' τη Θεσσαλονίκη με τρένο και στον σταθμό Λαρίσης της Αθήνας χιλιάδες άνθρωποι απ' όλα τα κοινωνικά στρώματα χαιρέτισαν τον νεκρό με αγωνιστικά συνθήματα. Τότε ακούστηκε για πρώτη φορά η ιαχή: "Κάθε νέος και Λαμπράκης".

Η εξόριστη ηγεσία του ΚΚΕ, παρά την απόσταση που τη χώριζε απ' τα τεκταινόμενα και την απόλυτη αντίθεση του κλιμακίου της Κεντρικής Επιτροπής, που δρούσε στο εσωτερικό της χώρας, εκτίμησε ότι βρισκόμασταν σε προεπαναστατικές συνθήκες. Έτσι η κηδεία του Λαμπράκη έπρεπε να μετεξελιχθεί σε λαϊκή εξέγερση. Σύσσωμη η ηγεσία της ΕΔΑ με επικεφαλής τον πρόεδρο Γιάννη Πασαλίδη και τον κοινοβουλευτικό εκπρόσωπο Ηλία Ηλιού πάτησε ποδάρι και δεν επέτρεψε να εκδηλωθεί αυτός ο εξτρεμισμός. Είναι η πρώτη φορά που η ΕΔΑ σήκωσε κεφάλι απέναντι στο ΚΚΕ. Αργότερα έγινε γνωστό ότι μας την είχανε στημένη. Θα θρηνούσαμε πολλά θύματα και θα μπαίναμε από τότε στον γύψο (των βασιλοφρόνων στρατηγών και του ΙΔΕΑ).

Στις επόμενες μέρες πρωτοβουλία του Μίκη Θεοδωράκη και άλλων διανοουμένων, εργαζομένων, κυρίως νέων, ιδρύθηκε η "Δημοκρατική Κίνηση Νέων 'Γρηγόρης Λαμπράκης'", που είχε κύρια στοχοπροσήλωση στον πολιτισμό και το περιβάλλον.

Για ένα διάστημα συνυπήρξε με τη ΝΕΔΑ, οι δύο συλλογικότητες συνεργάστηκαν θετικά και αρμονικά. Ωστόσο γινόταν μεγάλη σπατάλη στελεχικού δυναμικού και σιγά - σιγά άρχισαν να εμφανίζονται κάποιες εκδηλώσεις ανταγωνισμού.

Η ΝΕΔΑ βρέθηκε μπροστά σ' ένα δίλημμα για το ποια θα πρέπει να είναι τα χαρακτηριστικά της πολιτικής νεολαίας της Αριστεράς στις συνθήκες που διαμορφώνονταν. Χρειαζόμασταν μια οργάνωση που να λειτουργεί με τις αρχές του κόμματος νέου τύπου (δημοκρατικός συγκεντρωτισμός) ή μια, κατά κάποιον τρόπο, χαλαρή συλλογικότητα με τον ευρύτερο δυνατό ορίζοντα απεύθυνσης;

Υποστηρίχθηκαν κατά βάση δύο αντιλήψεις. Η μια ήθελε τις δύο εκδοχές της αριστερής νεολαίας να είναι διακριτές και συμπληρωματικές. Η άλλη να ενωθούν και να δημιουργήσουν μια τρίτη, που θα συνθέτει τα χαρακτηριστικά και των δύο. Τελικά η διαφωνία χάθηκε στο Συνέδριο (1965) με την οριστική επικράτηση της ενοποίησης και την ίδρυση της Δημοκρατικής Νεολαίας Λαμπράκη. Πρόεδρος εκλέχθηκε ο Μίκης Θεοδωράκης και γραμματέας ο Τάκης Μπενάς. (Στη φυλακή έμαθα ότι σ' αυτή τη διευθέτηση έβαλε τον πόντο της και η εξόριστη ηγεσία του ΚΚΕ).

Η ΔΝΛ υπερασπίστηκε σθεναρά τη Δημοκρατία και τη Συνταγματική Τάξη. Την περίοδο των Ιουλιανών (1965-1966) συντονίστηκε αγωνιστικά με την ΕΔΗΝ (Ελληνική Δημοκρατική Νεολαία), που πολιτικά και ιδεολογικά ήταν προσκείμενη στις δυνάμεις του Κέντρου (Ε.Κ.). Η κοινή δράση σε καθημερινή βάση των δύο αυτών οργανώσεων, και όχι μόνον, λειτούργησε κυριολεκτικά ως κυματοθραύστης στα αλλεπάλληλα πραξικοπήματα του βασιλιά να αλώσει τη Βουλή σαν άλλος Λουδοβίκος 14ος και να επιβάλει την κυβέρνηση της αρεσκείας του.

***

Η όποια διαλεύκανση της δολοφονίας του Λαμπράκη κατ' αρχάς οφείλεται στον ανακριτή Χρ. Σαρτζετάκη (αργότερα ανέλαβε Πρόεδρος της χώρας), που είχε την πλήρη υποστήριξη του αντεισαγγελέα Εφετών Παύλου Δελαπόρτα. Ωστόσο τα αποτελέσματα ήταν πενιχρά. "Από πλευράς αστυνομικών μαρτύρων ελάχιστα εισεκομίσθησαν" γράφει στην έκθεσή του ο Π. Δελαπόρτας (Ιστορικά της "Ελευθεροτυπίας", τόμος 22, τεύχος 220, σελ. 25). Ήλθαν όμως αρωγοί οι δημοσιογράφοι Γιάννης Βούλτεψης ("Αυγή"), Γιώργος Μπέρτσος ("Ελευθερία"), Γιώργος Ρωμαίος ("Βήμα" - "Νέα") και συνέβαλαν αποφασιστικά στην έρευνα. Παρά τις απειλές, τους εκβιασμούς και κυρίως το περιρρέον κλίμα τρόμου, αποκάλυψαν συνεργούς, διασυνδέσεις αυτουργών με παρακρατικές οργανώσεις, υποκινητές αντισυγκεντρώσεων και σημαντικές ενδείξεις για τους ηθικούς αυτουργούς.

Παρ' όλ' αυτά η υπόθεση έκλεισε δικαστικά, όπως ακριβώς είχε ξεκινήσει απ' την προανάκριση της χωροφυλακής, με τον χαρακτηρισμό "τροχαίο". Κατά την απόφαση λοιπόν του δικαστηρίου "δεν υπήρξε ανθρωποκτονία εκ προθέσεως ως εκ τούτου ούτε ηθικοί αυτουργοί, ούτε συνεργοί". Καταδικάστηκαν οι δύο αυτουργοί (Σπ. Γκοτζαμάνης 11 χρόνια κάθειρξη, Εμμ. Εμμανουηλίδης 8,5 χρόνια) και κάποιοι ακόμη παρακρατικοί με μικρότερες ποινές. Αμέσως μετά την επικράτηση του χουντικού πραξικοπήματος αφέθηκαν όλοι ελεύθεροι!

***

Στο τέλος του 1963 ο Κων. Καραμανλής παραιτήθηκε κι έφυγε απ' την Ελλάδα με άλλο όνομα (Τριανταφυλλίδης). Στην ουσία δραπέτευσε, τον κυνηγούσαν οι μπράβοι της βασιλικής καμαρίλας και κινδύνευε η ίδια η ζωή του. Λέγεται ότι μέσα στο παλάτι τον πυροβόλησε ο αυλάρχης Αρναούτης τραυματίζοντάς τον στον αριστερό ώμο. Γλίτωσε απ' του χάρου τα δόντια πηδώντας απ' το μπαλκόνι. Έχει μείνει ιστορική η φράση: "Ποιος τελικά κυβερνάει αυτόν τον τόπο;". (Αποδίδεται στον Κων. Καραμανλή).

Αργότερα, μετά την κατάρρευση των συνταγματαρχών υπό το βάρος της προδοσίας της κυπριακής υπόθεσης και ενώ ο "Αττίλας Ι" ήταν σε εξέλιξη, με τους Τούρκους να προελαύνουν στο κυπριακό έδαφος, ήλθε σαν εθνάρχης στις 24.7.74 και ορκίστηκε μεταβατικός πρωθυπουργός με πρόεδρο τον χουντικό στρατηγό Φαίδωνα Γκιζίκη. Το 1975 πρόεδρος της χώρας εκλέχτηκε ο Κωνσταντίνος Τσάτσος και η τυπική δημοκρατία αποκαταστάθηκε.

Ο Καραμανλής, αντί να διατηρήσει τον χαρακτηρισμό του "Εθνάρχη" που του απέδιδε όλος ο λαός, προτίμησε να ιδρύσει το κόμμα της Νέας Δημοκρατίας (Ν.Δ.) και να γίνει αρχηγός της. Με την ιδιότητα αυτή διεκδίκησε και κατέκτησε την πολιτική εξουσία. Ως πρωθυπουργός έδωσε στην ουσία χάρη στους πρωταίτιους της χούντας. Ωστόσο πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι του χρωστάμε τη νομιμοποίηση του ΚΚΕ και την κατάργηση της βασιλείας (δεν θα μπορούσε να πραγματωθεί χωρίς τη δική του σύμπραξη).

Έκτοτε η πολιτική του ήταν και πάλι έκφραση αντιλαϊκής νοοτροπίας στην υπηρεσία των μονοπωλίων (ημεδαπής και αλλοδαπής) και των πολυεθνικών εταιρειών.

Πηγή: Αυγή - Του Γιάννη Δ. Στρατή