Έρευνα: Οι Έλληνες ως μετανάστες…

Έρευνα: Οι Έλληνες ως μετανάστες…

Κατά καιρούς έχουν διεξαχθεί πολλές έρευνες σχετικά με τους Έλληνες που κατά περιόδους έφυγαν από τη χώρα μας πηγαίνοντας να βρουν την τύχη τους σε άλλα εδάφη. Εδάφη που έμελλαν να γίνουν οι νέες γλυκές πατρίδες τους. Ο απόηχος σε κάποιες απ’ τις έρευνες αυτές πήρε μορφή μένους εναντίων των συντελεστών τους από κορυφαίες τόσο «προοδευτικές» όσο και «συντηρητικές» πένες. Ο λόγος που ερέθισε τις παραπάνω πένες είναι ότι η αλήθεια συγκρούεται με την κατεστημένη αντίληψη. Μια αντίληψη που θέλει του Έλληνες μετανάστες να είναι οικογενειάρχες δουλευταράδες, που παρά τις δυσκολίες «τα κατάφεραν». Μια αντίληψη που σε αντιδιαστολή με τους «εγχώριους» μετανάστες από Αλβανία, Πακιστάν κ.ο.κ., οι Έλληνες «δεν ήταν το ίδιο». Ήταν άλλη η «ποιότητα» της «ράτσας».

αριστερό blog

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ ΣΤΙΣ ΗΠΑ (1900-1925)

Οι έρευνες αυτές συγκλίνουν ως προς τα ευρήματά τους και διεξήχθησαν από την ομάδα του «Ιού της Ελευθεροτυπίας» και του «Ρεπορτάζ χωρίς Σύνορα», του Στ. Κούλογλου, εν έτη 1998. Αξίζει να τις διαβάσετε και να τις δείτε αντίστοιχα.

Η έρευνα του GMT εξαντλήθηκε στην εξακρίβωση των στοιχείων που παρατίθενται στα παραπάνω πονήματα, μέσα από το κυνήγι των πηγών που χρησιμοποίησαν, την αξιοπιστία τους και το ειδικό βάρος που αυτές φέρουν. Το αποτέλεσμα της έρευνας του GMT δικαιώνει τις εργασίες τους και επιβεβαιώνει τα ευρήματά τους, τα οποία και αναπαράγει και διανθίζει στο παρόν κείμενο.

Το κείμενο διαιρείται σε δύο μέρη που αποτελούν τις απαντήσεις σε δύο ερωτήματα:

A. Πώς φέρονταν οι Έλληνες μετανάστες;

B. Πώς φέρονταν οι ντόπιοι στους Έλληνες μετανάστες;

Μέρος Α: Πώς φέρονταν οι Έλληνες μετανάστες;

Πολλοί δικαιολογημένα «αγανακτισμένοι» με την υπερσυσσώρευση παράτυπων μεταναστών, αδικαιολόγητα προβαίνουν από γενικούς αφορισμούς, όπως «σκαταλβανοί» και «βρωμοπακιστανοί», μέχρι και σε αυτοδικία (βλ. μαχαιρώματα, ξυλοκόπημα κ.α.). Γενικεύουν, δηλαδή, με αφορμή τις παράνομες συμπεριφορές ορισμών μελών μιας εθνικότητας, προς όλα τα μέλη της εθνικότητας αυτής. Προσδίδονται, μ’ άλλα λόγια, χαρακτηριστικά περιπτώσεων, σε όλον τον πληθυσμό μιας εθνικότητας. Αυτό, βέβαια, δεν είναι ελληνικό φαινόμενο. Είναι φαινόμενο που συναντάται σε κάθε κοινωνία και, όπως θα δούμε, ακόμη και εις βάρος των Ελλήνων.

Τουλάχιστον, λένε, εμείς οι Έλληνες δεν σφάζαμε όταν πηγαίναμε έξω! Μια ματιά, όμως, στα ντοκουμέντα που αφορούν τις περιόδους όπου σημειώθηκαν τα κύρια μεταναστευτικά κύματα Ελλήνων προς το εξωτερικό (κυρίως ΗΠΑ), δεν δείχνουν ακριβώς αυτό.

Ένα κλασικό ανάγνωσμα στις εγχώριες σχολές εγκληματολογίας είναι εκείνο του Κ. Γαρδίκα (Εγκληματολογία, 1947) στο οποίο παραθέτει πίνακα για την εγκληματικότητα σε ευρωπαϊκές χώρες το 1902. Μεταξύ άλλων αναφέρει «…Ει και η σύγκρισις στατιστικών είναι επισφαλής, όμως αι υπάρχουσαι διαφοραί είναι τόσω μεγάλαι, ώστε είναι ενδεικτικαί… Χαρακτήρ της τότε εγκληματικότητος της Ελλάδος είναι η μεγίστη συχνότης των φονικών…».

Η πρώτη αναφορά για Έλληνες που είχαν «μπλεξίματα» με τον Νόμο ήταν το 1890 όταν 3 ομοεθνείς που συνελήφθησαν με παραχαραγμένα νομίσματα. Η τελευταία «διάσημη» περίπτωση είναι εκείνη της Ελληνικής «Συμμορίας» (Greek Mob) που δραστηριοποιήθηκε στη Φιλαδέλφεια των ΗΠΑ από το ’60 μέχρι τη δεκαετία του ’90. Μέσα σε αυτούς συγκαταλέγονται φίρμες όπως ο Pete the Greek, Prokos the Greek, Steve Bouras, Satto the Greek και ο Anton the Greek, οι οποίοι πρωταγωνίστησαν σε υποθέσεις με ναρκωτικά, τοκογλυφία, τζόγο αλλά και άλλες μορφές οργανωμένου εγκλήματος.

Δείχνουν, όμως, ορισμένοι συμμορίτες και 3 παραχαράκτες την αξία εκείνων που έχουν ελληνική καταγωγή; Σε καμία περίπτωση! Εκείνο που ευνόησε τέτοιες αντιλήψεις ήταν οι επιδόσεις Ελλήνων μεταναστών στα λεγόμενα εγκλήματα του «δρόμου». Το 1929 ο Πρόεδρος των ΗΠΑ, Herbert Hoover, διέταξε μια εκτενή έρευνα της εγκληματικότητας στις ΗΠΑ. Η Επιτροπή Wickersham, όπως ονομάστηκε, συνέταξε μια τεραστίων διαστάσεων Έκθεση της οποίας ο 10^ος τόμος αφορά τη μετανάστευση & το έγκλημα (Crime & The Foreign Born).

Στην έκθεση αυτή, όπως εύστοχα παρατηρεί ο Ιός και στη σελίδα 107 αναφέρεται ότι «…σε 20 από τις 30 πόλεις οι Έλληνες είχαν δείκτη εγκληματικότητας μεγαλύτερο από των ντόπιων. Το ίδιο ισχύει για τους Ιταλούς και τους Πολωνούς για τις 13 από τις 30 υπό εξέταση πόλεις…».

Ο παρακάτω πίνακας δείχνει των αριθμό συλληφθέντων άνω των 18 στην πολιτεία της Νέας Υόρκης το 1929, κατά αδίκημα και με αναγωγή σε πληθυσμό 100.000 της ίδιας εθνικότητας (Έκθεση Wickersham- σελ. 109).

Στον παρακάτω διευρύνεται ο χρονικός ορίζοντας της έρευνας σε 15 χρόνια (τρεις 5ετίες) δείχνοντας τις κατηγορίες για κακουργήματα, σύμφωνα με την Αστυνομία του Σικάγο.

Η Ελλάδα στις 2 από τις 3 πενταετίες προηγείται στα κακουργήματα, ενώ στην τρίτη πενταετία (1925-1929) έρχονται δεύτεροι πίσω από τους Ιταλούς. Στον επόμενο πίνακα, τα πλημμελήματα (στην ίδια Έκθεση- σελ 113):

Τα στοιχεία της Έκθεσης Wickersham εκμεταλλεύτηκε και ένας εκ των θεμελιωτών της επιστήμης της Εγκληματολογίας, Thorsten Sellin, στο έργο του «Culture Conflict & Crime» του 1938. Δύο Πίνακες ευανάγνωστα παρατιθέμενοι απ’ τον Ιό και προερχόμενοι απ’ το έργο αυτό είναι οι κάτωθι:

Δηλαδή, αυξήθηκε η εγκληματικότητα επειδή πήγαν οι Έλληνες; Η απάντηση στα Συμπεράσματα του κειμένου. Έτσι, όπως τα λες, μου ακούγονται λες και άδειασε η Ελλάδα από εγκληματίες, όπως άδειασε η Αλβανία μετά τη Μπερίσα εποχή. Δεν ξέρω. Πάντως ο Henry Pratt Fairchild, το 1911, στο έργο του «Ελληνική Μετανάστευση στις Ηνωμένες Πολιτείες» (εκδόσεις του Yale University, σ.226- όπως τη παραθέτει & ο Ιός) αναφέρει ”Μια μάλλον διασκεδαστική επίπτωση της μετανάστευσης, ευεργετική τουλάχιστον για την Ελλάδα, μου επισημάνθηκε από τον κ. Νάθαν. Σε ένα πρόσφατο ταξίδι του στη Σπάρτη, είχε μια συνομιλία με τον επικεφαλής της χωροφυλακής της περιοχής, και ο αξιωματικός παρατήρησε ότι επειδή η μετανάστευση είναι τόσο μαζική, η Σπάρτη έχει αλλάξει, από τόπος πολύ ταραχώδης που ήταν στο παρελθόν, σε ένα από τα πιο ήσυχα μέρη που μπορεί κανείς να φανταστεί. Στην πραγματικότητα, είπε, όχι μόνο η δική του περιφέρεια αλλά όλη εν γένει η Ελλάδα μοιάζει να έχει απαλλαγεί από τους πιο ακόλαστους εγκληματίες της“.

Η εγκληματικότητα και η γενικότερη παραβατική συμπεριφορά των Ελλήνων μεταναστών έκανε την ελληνόφωνη εφημερίδα «Ελληνικός Αστήρ» αρθρογραφώντας με αφορμή τα γεγονότα που έλαβαν χώρα στην Νότια Ομάχα (South Omaha) της πολιτείας Νεμπράσκα (για τα οποία θα αναφερθούμε στη συνέχεια), να προσπαθήσει να «συμμορφώσει» τους Έλληνες παροτρύνοντάς τους να προσπαθήσουν να υπακούν τους Νόμους της χώρας υποδοχής. Των ΗΠΑ.

Είναι γεγονός ότι τα πρώτα «καραβάνια» μεταναστών που έπιασαν τη στεριά των ΗΠΑ αποτελούνταν από άντρες (κατά 95%), ανύπαρκτης μόρφωσης και ηλικίας από 15 έως 35. Αναγκάστηκαν να ζουν σε αγελαία κατάσταση εντός καταλυμάτων σε ομάδες των 20 ατόμων ανά δωμάτιο. Το γεγονός αυτό προκαλούσε καταπιέσεις οι οποίες «εξωτερικευόντουσαν» σε «λευκές» κοπελιές και κατά συνέπεια διοχετεύονταν αρνητικές αντιλήψεις για τους μετανάστες με καταγωγή απ’ τη χώρα μας.

Σε όλο το φάσμα των αναλύσεων, εκθέσεων, ερευνητικών και συγγραφικών πονημάτων που αναφερθήκαμε, αποτελεί κοινό τόπο η πραγματικότητα ότι οι Έλληνες (και οι περισσότεροι μετανάστες τις εποχής) εμπλέκονταν σε εγκλήματα του
δρόμου» και όχι στο οργανωμένο έγκλημα, στο οποίο όπως είδαμε οι Έλληνες ενεπλάκησαν εταγενέστερα με… αξιώσεις.

Οι Έλληνες, μ’ άλλα λόγια, είχαν καλό «πλασάρισμα» στα στατιστικά των εγκληματιών. Πολλές φορές πρώτοι, άλλες δεύτεροι, άλλες τρίτοι. Στις παραπάνω βέβαια αναλύσεις θα παρατηρήσατε ότι συντριπτική συμμετοχή στο έγκλημα είχαν οι μαύρου δέρματος μετανάστες και οι Μεξικανοί. Γιατί; Απλούστατα γιατί είχαν τη μερίδα του λέοντος στη ρατσιστική καταπίεση και, κυρίως, γιατί αποτελούσαν το κύριο σώμα των μεταναστών σε όρους απόλυτων αριθμών. Άρα, εξαιρώντας τους μαύρου δέρματος και τους Μεξικανούς ισχύουν οι κατατάξεις που αναφέρουμε παραπάνω.

Για τα στατιστικά στοιχεία που αναπαρίστανται σε έναν σωρό πίνακες της σχετικής βιβλιογραφίας, οι ερευνητές πάντα επισημαίνουν ότι αποτελούν μια ένδειξη και όχι απόδειξη, διότι απλούστατα υπάρχουν και κοινωνικά ζητήματα που υπεισέρχονται και τα επιβαρύνουν πολλές φορές άδικα.

Για παράδειγμα, αν δείτε έναν Πακιστανό και έναν Έλληνα να πλακώνονται στον δρόμο ποιόν θα συνδράμει η ΕΛ.ΑΣ.; Μάλλον τον Έλληνα (στις περισσότερες των φορών). Έτσι, ο Πακιστανός θα κρατηθεί, θα κατηγορηθεί για πλημμέλημα ή για ό,τι άλλο και έτσι χτίσαμε ένα επιπλέον στατιστικό. Με αυτού του είδους την προκατάληψη «φουσκώνονται» και τα στατιστικά που αφορούν τους Έλληνες ως μετανάστες αυτή την φορά.

Επίσης, το ίδιο παράπτωμα επισύρει, σύμφωνα με τις παραπάνω έρευνες, μεγαλύτερες ποινές προς τον ένοχο μετανάστη παρά στον ντόπιο. Έτσι, στο διάβα του χρόνου, οι μετανάστες πλειοψηφούν πίσω απ’ τα σίδερα και δημιουργείται έτσι ένα ακόμη στατιστικό.

Στο επόμενο μέρος, πως μας αντιλαμβάνονταν οι Αμερικάνοι, οι Καναδοί και οι Αυστραλοί (της έρευνας εξαιρούνται οι Γερμανοί λόγω χρόνου) ως μετανάστες και πως εν τέλει μας αντιμετώπιζαν. Ένα έθνος «νόμιμο κληρονόμο» μιας πολύτομης περιουσίας και ενός αξιακού συνόλου που απλώς μας φουσκώνει το στήθος αντί τον νου.

Μέρος Β: Πώς φέρονταν οι ντόπιοι στους Έλληνες μετανάστες;

Διάχυτη στη συντηρητική κοινωνία των ΗΠΑ ήταν η άποψη ότι οι Έλληνες είναι ανάξιοι των προγόνων τους. Φτωχοί συγγενείς της δοξασμένης κληρονομιάς. Ανατολίτες, όχι ευρωπαίοι, άξεστοι και αδύναμοι να σηκώσουν το βάρος του κλέους του αρχαίου πολιτισμού.

Αν πάρουμε, όμως, τα πράγματα απ’ την αρχή θα δούμε ότι οι άνθρωποι που πήραν τον δρόμο της ξενιτιάς άφηναν πίσω μια πατρίδα που η γη της είχε «ζήσει» την εξευτελιστική ήττα από τους Τούρκους (1897), τον Εθνικό Διχασμό, τους δύο Βαλκανικούς Πολέμους, τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, την αποτυχία της εκστρατείας κατάληψης της Άγκυρας (με συνέπεια τη Μικρασσιατική Καταστροφή) και δύο Χρεοκοπίες (1893 & 1932)…

Την πείνα της περιόδου και την ανάγκη για εργασία εκμεταλλεύτηκαν οι «ευαγγελιστές» της Γης της Επαγγελίας. Άνθρωποι περιέγραφαν με λαμπρούς και γεμάτους μέλι χαρακτηρισμούς τη ζωή στις ΗΠΑ και τον Καναδά (όπως οι δουλέμποροι δείχνουν βίντεο με πισίνες στους «δικούς μας» μετανάστες). «Στο ψωμί τους βάζουν βούτυρο!» έλεγαν στο ξυπόλητο 15χρονο και η οικογένεια αποχωρίζονταν τους άντρες της. Τα ναύλα είτε τα πλήρωναν κανονικά, είτε τα χρωστούσαν στον μεταφορέα με υποθήκη περιουσία τους (σπίτια ή κτήματα). Αν δεν είχαν περιουσία, τότε υπέγραφαν «σύμβαση εκμετάλλευσης» γινόμενοι πια δούλοι υπό ενοικίαση ή πώληση.

Στο ταξίδι τους κοιμόντουσαν στο κατάστρωμα, είτε στο κουφάρι του πλοίου. Συνωστισμένοι, άπλυτοι επί 30 σχεδόν μέρες ταξίδευαν στη θάλασσα που πολλοί από αυτούς πρώτη φορά έβλεπαν (με αποτέλεσμα πολλούς εμέτους και αρρώστιες).

Φθάνοντας στον κόλπο που στέκει το «νεανικό» τότε Άγαλμα της Ελευθερίας, κοίταζαν και χαιρετούσαν ενεοί τους πελώριους ουρανοξύστες. Η Α’ και Β’ Θέση αποβιβάζονταν για έλεγχο χαρτιών ενώ η Θέση Deck έμπαινε σε πλοιάριο για το… Έλλις Άιλαντ.

Το Έλλις Άιλαντ ήταν το νησί στο οποίο στεγαζόταν οι εγκαταστάσεις υποδοχής των μεταναστών. Ιατρικός έλεγχος. Έλεγχος πολιτικών φρονημάτων. Οι άρρωστοι επέστρεφαν «με το ίδιο εισιτήριο», ενώ το ίδιο γινόταν και σε εκείνους για τους οποίους αντιλαμβάνονταν ότι ήταν θύματα δουλεμπόρου. Οδυρμοί, αυτοκτονίες αλλά και δάκρυα χαράς στα μάτια των Ελλήνων, Ιταλών, Πολωνών κ.ο.κ. μεταναστών.

«Λευκή Γυναίκα εθεάθη με Έλληνα!»

Σοκαριστικός ο τίτλος του άρθρου εφημερίδας της εποχής, όπως μας μεταφέρει ο Έλληνας ομογενής από το Ντιτρόιτ κος Dan Georgakas. Προκαλεί η άποψη ότι στα τέλη του 19^ου και στα πρώτα χρόνια του 20^ου αιώνα, οι Έλληνες δεν κατατάσσονταν στους «λευκούς»! Θεωρούνταν, όπως προκύπτει απ’ τα δημοσιεύματα και τις μαρτυρίες της περιόδου, Ανατολίτες και μη Ευρωπαίοι. Αυτό μη σας λυπεί διότι την ίδια αντιμετώπιση επιφύλασσαν οι Αμερικάνοι για όλους τους νοτιοευρωπαίους.

Σε πολλές περιοχές επιβάλλονταν οι «κανόνες» που εφήρμοζαν στους αφροαμερικάνους ή αλλιώς τους «νέγρους», όπως επιτιμητικά τους αποκαλούσαν. Στους κινηματογράφους η πλατεία ανήκε στους λευκούς, ενώ ο «γυναικωνίτης» (το πατάρι) στους νέγρους και στους μη λευκούς (Έλληνες, Ιταλούς κ.ο.κ.).

Μα πώς γίνεται; Το δέρμα μας δεν το έβλεπαν; Ο χαρακτηρισμός «λευκός» δεν απευθυνόταν στο δέρμα και το χρώμα του, αλλά στην κοινωνική τάξη- αντίληψη. Οι βορειοευρωπαίοι, για παράδειγμα, θεωρούνταν λευκοί. Το αστείο είναι φορείς της εν λόγω προκατάληψης ήταν οι εξαμερικανισμένοι Ιρλανδοί που είχαν προηγηθεί ως μεταναστευτικό κύμα και είχαν αφομοιωθεί απ’ την Βορειοαμερικανική κοινωνία των ευγενών προτεσταντών. Οι Ιρλανδοί οι οποίοι υπέστησαν την ίδια διάκριση θεωρούμενοι απ’ τους ντόπιους ως «μη λευκοί»! Είναι ακριβώς, όπως στο ρεπορτάζ που ένας Σύριος μιλά για ληστεία που του έκαναν στο μαγαζί του στο κέντρο της Αθήνας και ζητά εδώ και τώρα να φύγουν οι Μπαγκλαντεσιανοί και οι Πακιστανοί!;! Όπως μια φίλη Ρωσίδα που έχει απηυδήσει με τους Αλβανούς κ.ο.κ..

Την απέχθεια αυτή την σημάδεψε το μένος της Κου-Κλουξ-Κλαν (ΚΚΚ), της περίφημης ρατσιστικής οργάνωσης, που έδειξε ιδιαίτερη συμπάθεια πέραν από τους ανθρώπους μαύρου δέρματος και… στους Έλληνες. Πυροβολισμοί, εμπρησμοί και άλλες κορυφώσεις έγραψε η ιστορία αυτής της «σχέσης».

Ο τρόπος διαβίωσης των Ελλήνων ήταν όπως σχεδόν βλέπουμε σήμερα τους μετανάστες στη χώρα μας. Αλλά ακριβώς, όπως και σήμερα, οι μετανάστες θεωρούνταν πηγή μόλυνσης. Κίνδυνος για τη δημόσια υγεία. Εκεί μας κόλλησαν το «filthy Greeks», δηλαδή «βρωμοέλληνες». Η επαίσχυντη συμπεριφορά θωρούνταν σε μαρκίζες εστιατορίων, όταν οι Έλληνες έκαναν τα πρώτα βήματα στην εστίαση, αναγράφοντας «All American. No rats. No Greeeks» (εδώ, σελ. 22). Μετάφραση; «Αμιγές Αμερικάνικο. Όχι ποντίκια. Όχι Έλληνες». Ακριβώς σαν το πιο πρόσφατο «Απαγορεύονται οι Έλληνες και τα σκυλιά!» που λέγεται για τη Γερμανία και το δικό της ρατσισμό.

Σε αυτά προσθέστε και μια έλλειψη διάθεσης από τους Έλληνες να μάθουν Αγγλικά και να ενταχθούν στην κοινωνία «υποδοχής», πράγμα που στηλιτεύονταν από τους Αμερικάνους. Μαζεύονταν μαζί στα καφενεία τους και μιλούσαν πολιτικά μεταξύ τους πίνοντας και τζογάροντας. Πράγματα ασυνήθιστα για τον συντηρητικό Βορειοαμερικάνο.

Στα εργασιακά; Όπως λέει ο καθηγητής κος D. Georgakas, όταν πρωτοσυστάθηκαν εργατικά συνδικάτα στους μύλους της Ουάσινγκτον, οι Έλληνες αποκλείστηκαν απ’ τις κεντρικές οργανώσεις ως μη λευκοί. Έτσι, για να υπερασπιστούν τα συμφέροντά τους σχημάτισαν εργατικό συνδικάτο με τους Τούρκους και τους Αλβανούς μετανάστες.

Οι πόλεμοι του πρώτου μισού του αιώνα σφυρηλάτησε «σκληρές» καρδιές στους Έλληνες δίνοντας μέσα από το πρίσμα των εχθροπραξιών και απ’ τα στατιστικά που αναφέραμε παραπάνω, την εντύπωση ενός έθνους μιλιταριστών και αμοραλιστών. Όπως οι σύγχρονοι Έλληνες θεωρούν φυλές που έρχονται από περιοχές που οι Αμερικανοί φρόντισαν να εκδημοκρατίσουν, όπως το Αφγανιστάν.

Επιστέφοντας στην εργασιακή συμπεριφορά και οργάνωση οι Έλληνες έδειξαν ένα μεικτό πρόσωπο. Από τη μία πρωτοστάτησαν ή συμμετείχαν σε συνδικάτα και αγώνες, όπως αναπτύσσονται στο βιβλίο ενός άλλου Dan Georgakas (και εδώ), Έλληνα αναρχικού αυτήν τη φορά.

Από την άλλη, όμως, χρησιμοποιήθηκαν ως απεργοσπάστες όπου η εργοδοσία εύρισκε ανθρώπους που θα ρίσκαραν ώστε να κερδίσουν τα ως προς το ζην. Χαρακτηριστικό ήταν το πογκρόμ που υπέστη η Ελληνική κοινότητα της Νότιας Ομάχα (South Omaha- 1909), πληθυσμού γύρω στους 2.000. Δεν ήταν τα μόνα κρούσματα διωγμών που συνέβησαν εις βάρος των ομοεθνών μας τη δύσκολη εκείνη εποχή. Νιου Χαμσάιρ- 1906, Σικάγο 1907, Γουάιτ Πάιν-1908 κ.α.. Μάλιστα σε ένα συμβάν στην Ουάσινγκτον, Αμερικάνοι έβαλαν Έλληνες σε πλοιάριο και τους είπαν να μην επιστρέψουν γιατί θα πυροβοληθούν…

Τα φθηνά χέρια των Ελλήνων τους έφερναν στις δουλειές και ελέω Μεγάλης Ύφεσης (1929) οι Αμερικάνοι «στενεύονταν» στο καρεκλάκι του σοφρά της ανεργίας. Αλλά κατηγορούσαν τους Έλληνες ότι τους έπαιρναν τις δουλειές στις οποίες την ίδια ώρα οι Αμερικάνοι δεν ήθελαν να εργάζονται θεωρώντας τες κατώτερες και ευτελείς. Όπως δηλαδή, τώρα κατηγορούμε τους μετανάστες για το ότι δεν βρίσκεις δουλειά σε οικοδομή, αλλά ο φραπέ πήγαινε σύννεφο.

Βέβαια, για την εικόνα του μιλιταριστή απεργοσπάστη ευθύνη κυρίαρχη έχουν και τα ΜΜΕ που αναπαρήγαγαν το στερεότυπο την ίδια ώρα που το «μεικτό» πρόσωπο των Ελλήνων συμμετείχαν σε διαμαρτυρίες εναντίων εργοδοτών που χρησιμοποιούσαν απεργοσπάστες (βλ. εδώ – σελ. 209 και εδώ). Καθίσταται σαφές ότι κάθε γενίκευση είναι εξ ορισμού λανθασμένη.

Επιστρέφοντας στην South Omaha, η χρήση Ελλήνων ως απεργοσπάστες σε κινητοποίηση των κατοίκων της περιοχής εξόργισε τον κόσμο. Σε μια ένταση που δημιουργήθηκε συνέπεια αντίδρασης των εργαζομένων, ένας αστυνόμος (Εντ Λόουρι) )δολοφονείται από Έλληνα απεργοσπάστη (Γιάννης Μουσουρίδης). Τότε ξεσπά λυντσάρισμα σε όποιον Έλληνα κινούνταν στην πόλη και εμπρησμοί των ιδιοκτησιών (κατοικιών και καταστημάτων) των ομοεθνών μας. Λεπτομέρειες μας παρέχει ο Ελληνοαμερικανός καθηγητής John G. Bitzes εδώ για το πως προστατεύτηκαν οι συμμετέχοντες, για την καλή τύχη του Ι. Μουσουρίδη και την… κακή του Νικόλα Τζιμίκα που δολοφονήθηκε μάλλον ως οφθαλμός αντί του οφθαλμού του αστυνόμου.

Τα γεγονότα της South Omaha αναπαρήγαγαν τα μέσα της εποχής με τρόπο που ερέθιζε το ρατσιστικό ένστικτο, τον φόβο και το μίσος (σας θυμίζει τίποτα;) κατά των Ελλήνων. Αποτέλεσμα ήταν πολύ σύντομα να έχουμε προβλήματα πογκρόμ σε άλλες πόλεις των ΗΠΑ, όπως το Κάνσας Σίτυ (Κάνσας) και το Ντέιτον (Οχάιο).

Τι έλεγε ο Τύπος της εποχής; (παράθεση από τον Ιό):

ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΟΙ. Ξεφυλλίζοντας τις ομογενειακές εφημερίδες της εποχής, διαπιστώνει κανείς ότι τα ρατσιστικά στερεότυπα σε βάρος των ελλήνων μεταναστών αφθονούσαν στις στήλες του αμερικανικού τύπου, με θεματολογία που παρουσιάζει εκπληκτικές αναλογίες με όσα γράφονται κι ακούγονται σήμερα στην Ελλάδα για τους Αλβανούς συμπολίτες μας. Πρώτο και κύριο χαρακτηριστικό που αποδίδεται στους Ελληνες, έτσι γενικά, είναι η υψηλή εγκληματικότητα. Καθρέφτης της σχετικής αρθρογραφίας μπορεί να θεωρηθεί η τακτική στήλη “Ελληνες εν Αμερική” του “Ελληνικού Αστέρος” του Σικάγου, που περιείχε ως επί το πλείστον αναδημοσιεύσεις από τον τοπικό τύπο διάφορων περιοχών: σε σύνολο 149 ειδήσεων που δημοσιεύθηκαν στις 12 πρώτες εβδομάδες του 1909, οι 78 (ποσοστό 52,3%) αφορούσαν πραγματικά εγκληματικά περιστατικά με δράστες Ελληνες μετανάστες ενώ άλλες 16 (10,7 %) ασχολούνταν με παρεμφερείς κατηγορίες που -λανθασμένα ή `φουσκωμένα’- τους απευθύνθηκαν. Ακολουθεί επιλογή από χαρακτηριστικά δημοσιεύματα της εν λόγω στήλης.

ΤΣΑΝΤΑΚΗΔΕΣ. “Η εν Φιλαδελφεία της Πενσυλβανίας συνάδελφος `Ημερολόγιον’ γράφει ότι συνελήφθη ο Ελλην Βουζάνης, κατηγορούμενος ότι κατέριψε χαμαί μίαν Αμερικανίδα με τον σκοπόν να της αφαιρέσει τα διαμαντικά και τα πολύτιμα αυτής ενώτια” (15/1/1909).

ΒΙΑΣΤΕΣ ΑΝΗΛΙΚΩΝ. “Επίθεσις Ελληνος κατά μικράς αμερικανίδος. Εν Πουέβλω της πολιτείας Κολοράδου κατά την εκεί συνάδελφον `Chieftain’ συνελήφθη ο Ελλην Ιωάννης Σωτηρίου, διότι νύκτα τινά μεθυσμένος ών κατεδίωξε μικράν τίνα Αμερικανίδα. Εις τας φωνάς της παιδίσκης προσέτρεξαν κλητήρες, οίτινες συνέλαβον τον μεθυσμένον ομογενή, όν οδήγησαν εις το κρατητήριον, όπου την επομένην κατεδικάσθη εις πρόστιμον 100.000 δολλαρίων και τα έξοδα παρ’ όλας τας διαμαρτυρίας του ότι ουδέν κακόν διεννοείτο και ότι η μικρά Αμερικανίς ωμοίαζε τα μέγιστα προς την εν τη γενετείρα διαμένουσαν αδελφήν του” (5/2/1909).

ΔΟΥΛΕΜΠΟΡΟΙ ΑΝΗΛΙΚΩΝ. “Κατά την εν Μέμφιδι της πολιτείας Τεννεσή συνάδελφον `Scimiter’ συνελήφθησαν οι Ελληνες Ηλίας και Νικόλαος Καλαμούζος, κατηγορούμενοι επί παραβάσει του περί μεταναστεύσεως νόμου δια της εισαγωγής ενταύθα Ελληνοπαίδων ανηλίκων, ούς ετοποθέτουν ως υπαλλήλους εις στιλβωτήρια υποδημάτων, λεγόντες και διαβεβαιούντες ενόρκως προ των μεταναστευτικών αρχών ότι οι εισαγόμενοι Ελληνόπαιδες ήσαν συγγενείς των” (19/2/1909).

ΒΡΩΜΙΑΡΗΔΕΣ. “Την φρικώδη κατάστασιν των Ελλήνων αναγιγνώσκομεν εν τη Δέμβερ του Κολοράδου συναδέλφω `Νέα’. Κατά την συνάδελφον ταύτην, ήτις δημοσιεύει εν πλάτει την έκθεσιν του εκεί αστυϊάτρου, 800 Ελληνες ζώσιν υπό τους χειρίστους της υγιεινής και ανθρωπότητος κανόνας. Η αστυνομία εύρε περί τους 25 Ελληνας κοιμωμένους και διαιτωμένους εις έν στενότατον δωμάτιον. Αμέσως η αστυνομία εξεδίωξε τούτους εκείθεν και απελύμανε καταλλήλως το δωμάτιον τούτο, εξ ού ηπειλείτο η υγεία και του περιοίκου πληθυσμού. Ενεκα τούτου η συνάδελφος επιτίθεται δριμύτατα κατά των Ελλήνων, λέγει δ’ ότι εκ της ελεεινής τούτων υγιεινής καταστάσεως απειλείται η υγεία όλης της πόλεως” (5/3/1909).

ΑΠΕΡΓΟΣΠΑΣΤΕΣ. “Δεν είνε ούτε η πρώτη ούτε η τελευταία φορά, καθ’ ήν συμβαίνει ομογενείς να εργάζωνται ως ανταπεργοί. Τούτο είνε κάκιστον, διότι όχι μόνον μισητοί μεταξύ των άλλων ανθρώπων γενόμεθα, αλλά ενεργούμεν και καθ’ ημών αυτών, ενώ εκ του άλλου άι διάφοροι Αμερικανικαί εταιρείαι μας μεταχειρίζονται ως όργανα, η δε ζωή μας διατρέχει τον έσχατον των κινδύνων” (29/1/1909).

ΣΩΜΑΤΕΜΠΟΡΟΙ. “Ετερον κρούσμα σωματεμπορίας μας έρχεται από την πόλιν Κάνσας της πολιτείας Μιζούρι, κατά την εκεί συνάδελφον `Αστήρ’. Ενεκα τούτων οι επί της μεταναστεύσεως επόπται ήρξαντο σταυροφορίαν κατά των Ελλήνων, ενώ άι Αμερικανικαί εφημερίδες πλάσσουσι διαφόρους φανταστικάς ιστορίας, αίτινες γράφονται επί το τραγικώτερον προς εξερέθισιν των Αμερικανών κατά των Ελλήνων. Το βέβαιον είναι ότι τοιαύτα κρούσματα συμβαίνουσιν, αλλ’ είναι όντως πολύ άδικον να μέμφεται ολόκληρος ο Ελληνικός πληθυσμός δια την παρανομίαν δύο ή τριών Ελλήνων ιδιοκτητών στιλβωτηρίων” (1/1/1909).

(τέλος παράθεσης)

Φεστιβάλ Τορόντο- Καναδάς

Θέλετε σουβλάκι και πίτες ωραία ψημένες από Καναδούς; Καλωσορίσατε στο Τορόντο του Καναδά. Εδώ κάθε χρόνο και προς τιμήν των Ελλήνων που εκδιώχθηκαν βάναυσα από την πόλη, με εμπρησμούς και απείρου… μίσους σκηνές, πραγματοποιείται κάτι σαν φεστιβάλ με παραδοσιακές Ελληνικές λιχουδιές, όχι τόσο για τον εξευγενισμό των Καναδών αλλά κυρίως ως αντιρατσιστική πρωτοβουλία συμφιλίωσης και ανθρωπισμού.

Τότε, γύρω απ’ το 1918 (λίγο νωρίτερα για την ακρίβεια) ο Εθνικός Διχασμός επηρέασε την εικόνα των Ελλήνων στο εξωτερικό (;!;). Η μη συμμετοχή της Ελλάδας στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο είχε εκληφθεί από τους Καναδούς, εν προκειμένω, ως υπεκφυγή. Την ώρα που Καναδοί στρατιώτες άφηναν τις οικογένειές τους για να πολεμήσουν στο πλευρό της Ανάντ.

Η επιστροφή των στρατιωτών βρήκε τους Έλληνες να έχουν κυριαρχήσει στο εμπόριο και να έχουν διεισδύσει στα οικονομικά του Τορόντο με καταστήματα, εστιατόρια κ.λπ.. Αυτό δεν άρεσε στους βετεράνους που με τα χούγια του πολέμου στο σώμα τους αναζητούσαν ελπίδα στη χώρα τους. Το ποτήρι έσταξε τον Αύγουστο του 1918 όταν βετεράνοι και απλοί πολίτες (γύρω στους 20.000) επιτέθηκαν σε ό,τι υπήρχε ελληνικό και δεν άφησαν εστιατόριο για εστιατόριο. Σχεδόν τέσσερεις μέρες οδομαχίες έλαβαν μέρος με τελικό αποτέλεσμα σωματικές βλάβες Ελλήνων (μεταξύ αυτών γυναίκες και παιδιά) και ανυπολόγιστες υλικές ζημιές.

Αυτά τα γεγονότα είναι, λοιπόν, η αφορμή που το Τορόντο κάθε χρόνο μυρίζει γύρο. Αυτόν τον βίαιο Αύγουστο (Violent August).

Συμπεράσματα

Σε αυτήν τη μακροσκελή αναφορά προσπαθήσαμε να δώσουμε ένα περίγραμμα τόσο των συμπεριφορών των Ελλήνων μεταναστών όσο και των διακρίσεων τις οποίες υπέστησαν στις αρχές κυρίως του προηγούμενου αιώνα μας.

Ειλικρινή επιθυμία μας ήταν να αντιληφθούμε ότι την εγκληματικότητα δεν πρέπει να την εντοπίζουμε στα Έθνη αλλά στα άτομα. Σε κάθε χρονική στιγμή, όπως είδατε, την εγκληματικότητα την «παράγουν» άλλα κοινωνικά χαρακτηριστικά. Όπως εύστοχα αναφέρει η Έκθεση Wickersham (Τόμος 13, σελ. 69), η συγκέντρωση πολλών αντρών, νέων και χαμηλής καλλιέργειας σε γκετοποιημένες συνθήκες είναι κάποιοι από τους λόγους.

Το αντίδοτο στην αύξηση των πιθανοτήτων παραβατικότητας φέρνει η ισορροπία στη σύνθεση αντρών-γυναικών, η μόρφωση, η εκμάθηση της γλώσσας υποδοχής και άλλες ενέργειες που ωθούν σταδιακά σε αφομοίωση των «ξένων» στη νέα τους πατρίδα.

Η ισορροπία αυτή επέρχεται σταδιακά μετά την Μικρασιατική Καταστροφή όταν άρχισαν περισσότερες Ελληνίδες να περνούν τον Ατλαντικό. Χαρακτηριστική είναι η μείωση της εγκληματικότητας των παιδιών των μεταναστών. Ακόμη πιο μικρή (πάντα σε σχέση με εκείνη των ντόπιων) εκείνη των παιδιών των παιδιών των πρωτο-μετανταστών. Η αφομοίωση εξομαλύνει σχέσεις και συμπεριφορές. Σε σημείο μάλιστα που πολλοί από τους τωρινούς ομογενείς Έλληνες των ΗΠΑ να δυσανασχετούν με την αύξηση της μετανάστευσης στη χώρα του Θείου Σαμ…

Η διάκριση μεταξύ Βορρά-Νότου για τους κατοίκους της Ευρώπης δεν συναντιόταν μόνο στις ΗΠΑ, αλλά και σε άλλες Αγγλοσαξονικές χώρες. Η Αυστραλία, λόγου χάρη, έστειλε απεσταλμένο στην Ευρώπη για να ανακοινώσει τη μείωση των μεταναστών που θα δέχεται από Ελλάδα (και άλλες χώρες του Νότου) και την προτίμηση προς χώρες όπως η Γερμανία (και άλλες χώρε του Βορρά). Στις εφημερίδες της Εθνικής Βιβλιοθήκης θα βρείτε τα σχετικά δημοσιεύματα. Τα έχασα και δεν τα ξαναψάχνω.

Η αντίληψη του κόσμου για τον «Έλληνα» άλλαξε όταν ειπώθηκε το ΟΧΙ από τον Ελληνικό Λαό ο οποίος χίμηξε στον άνισο αγώνα κατά της Ιταλικής και μετά της Γερμανικής πολεμικής μηχανής. Στον αγώνα της αξιοπρέπειας (και όχι του ρεαλισμού). Τότε και μόνον τότε το να αποκαλείσαι Έλληνας αποτέλεσε στοιχείο αυτοσεβασμού (εδώ 7^η παράγραφος πριν το τέλος).

Απαραίτητη φαίνεται, επίσης, να είναι η ύπαρξη μεταναστευτικής πολιτικής (τί είπα τώρα;). Πολιτική που θα κινείται μακριά από τη “χρήση” των μεταναστών για λόγους εντυπωσιασμού και ψηφοθηρίας από πατριδοκάπηλους και Κάλαχαν. “Χρήση” που επιδεινώνει τη ροπή προς το έγκλημα μιας και ο μηδενισμός οδηγεί σε συμπλέγματα που κάποια φορά μπορεί να εκδηλωθούν παραβατικά. Αλλά μια Πολιτική σύμφωνη με τη Διακήρυξη των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και αποφασιστική (με την καλή την έννοια).

Το συμπέρασμα, λοιπόν, από αυτό το κείμενο είναι ότι το «άθλημα» της καλλιέργειας και της αξιοπρέπειας είναι αυτό που δίνει αυθυπαρξία στη γη τούτη και καμιά εθνοτική ταμπέλα. Δεν είσαι «ψηλός» επειδή είσαι Έλληνας ή Λιθουανός, αλλά επειδή στέκεσαι στη γη ως προσωπικότητα. Δύσκολο αλλά αληθές.

Κλείνοντας το κείμενο μια απόκοσμη θέληση με κάνει να σας σφυρίξω λίγο ετούτο:

(…δεν είναι εδώ Βαλκάνια σου το ‘πα. Εδώ είναι παίξε, γέλασε & σώπα…)