ΕΝΑ ΑΛΟΓΟ ΣΤΟ ΜΠΑΡ: ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΙΚΗΣ ΑΡΙΣΤΕΡΑΣ

ΕΝΑ ΑΛΟΓΟ ΣΤΟ ΜΠΑΡ: ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΙΚΗΣ ΑΡΙΣΤΕΡΑΣ

Με δυο λόγια η κατάσταση μοιάζει ως εξής: Ένα άλογο μπαίνει σε ένα μπαρ και αρχίζει να πίνει. Οι θαμώνες κάνουν ότι δεν το βλέπουν και συνεχίζουν τη συζήτησή τους. Το άλογο περιφέρεται στον χώρο, οι πελάτες συνεχίζουν αυτό που έκαναν νωρίτερα, αλλά ουδείς τολμά να διατυπώσει ευθαρσώς την απορία: Μα μπήκε ένα άλογο σε ένα μπαρ και κάνουμε ότι δεν τρέχει τίποτα; Η παραπάνω περιγραφή αφορά την τρομακτική ψυχραιμία (στα όρια της αφασίας), τμήματος της αριστεράς. Το άλογο είναι το 27% του ΣΥΡΙΖΑ. Και οι θαμώνες είναι εκείνοι οι αριστεροί που αγνοούν προκλητικά το προκλητικό γεγονός. Δεν θεωρούν ότι πρώτο τους μέλημα είναι να αναρωτηθούν για αυτό το συμβάν. Το να αναρωτηθούν δεν σημαίνει αναγκαστικά να υποκλιθούν. Σημαίνει όμως οπωσδήποτε, ότι το παίρνουν υπόψη τους. Δηλαδή δεν υποκρίνονται ότι η είσοδος ενός αλόγου σε ένα μπαρ είναι ένα γεγονός απόλυτα φυσιολογικό, ανάξιο λόγου και σημασίας. Δεν είναι. Χρειάζεται στην εντός και εκτός ΣΥΡΙΖΑ αριστερά μια πειστική ερμηνεία για το 27%, καθώς και μια χρήσιμη πολιτική τακτική για αυτό (και απέναντι σε αυτό) το 27%. Χρειάζεται επίσης ερμηνεία τόσο για τη νίκη του ΣΥΡΙΖΑ, όσο και για την ήττα του.

ΠΑΣΧΟΣ ΛΑΖΑΡΙΔΗΣ

Αν σκεφτούμε την νίκη του ΣΥΡΙΖΑ, θα μετακινηθούμε "δεξιότερα": Θα αναγκαστούμε να αποδεχτούμε ότι η πρόταση για μια "κυβέρνηση της αριστεράς" είναι εξαιρετικά ανακουφιστική και χρήσιμη για το λαό, αλλά και αναγκαία για το ίδιο το κίνημα. Αν σκεφτούμε την ήττα του ΣΥΡΙΖΑ, θα μετακινηθούμε "αριστερότερα": Θα προβληματιστούμε για την ανερμάτιστη και ζημιογόνα αποδοχή της ευρω-τρομοκρατίας, των απαράβατων κόκκινων γραμμών που έθεσε ο αστισμός, και των ανατροπών, ρήξεων και αμφισβητήσεων που δεν τέθηκαν από την αριστερά. Η επόμενη νίκη θα είναι πραγματική αν πρώτα σπάσει ο φόβος, αν ανατραπεί η λαϊκή μυθολογία και η αστική τρομοκρατία, και ανοίξει το μυαλό, η σκέψη και τελικά ο δρόμος για μια άλλη, ανεξάρτητη, προοδευτική πορεία.

Στις μέρες μας και οι δύο μετακινήσεις είναι χρήσιμες.

Είναι χρήσιμη και η αποσαφήνιση του τι είναι ο ΣΥΡΙΖΑ: Δεν πρόκειται για μια συστημική δύναμη. Δεν είναι ΠΑΣΟΚ με τριάντα χρόνια καθυστέρηση. Επίσης δεν πρόκειται για ατόφια και αταλάντευτη αντισυστημική δύναμη. Έχει πολλά όρια, αντιφάσεις, παλινδρομήσεις. Και το κέντρο βάρους τόσο προεκλογικά, όσο και μετεκλογικά τείνει στην αποδοχή της αστικής νομιμότητας, στην αναγνώριση των ορίων που θέτει για τη χώρα το κατεστημένο.

Στην εξέλιξη της ιστορίας, ο ΣΥΡΙΖΑ έχει ανοικτές τις δυνατότητες και για τις δύο καταλήξεις. Τα πράγματα θα αποσαφηνιστούν όταν τα ερωτήματα έρθουν στην ημερήσια διάταξη, και επομένως οι απαντήσεις γίνουν πραγματικές και συγκεκριμένες. Τότε ή ο σκύλος θα είναι χορτάτος, ή η πίτα θα είναι ολόκληρη. Προς το παρόν η λαϊκή παροιμία έχει αποσυρθεί: ισχύουν και τα δύο.

Στην εκτός ΣΥΡΙΖΑ αριστερά μοιάζει να υπάρχει έκρηξη αδιεξόδων. Το αδιέξοδο είναι μεγαλύτερο στο ΚΚΕ, που θα χρειαστεί εσωτερική επαναστατική αλλαγή για να συνέλθει. Το μεγαλύτερο πρόβλημα άλλωστε δεν είναι τα ντοκουμέντα και οι απόψεις. Είναι το σπάσιμο των ψυχικών δεσμών με τον κόσμο, η μικροαστική εχθρότητα προς το λαό, η μνησικακία που τάχα θα δικαιωθεί όταν ο ΣΥΡΙΖΑ προδώσει.

Το αδιέξοδο είναι ισχυρό και για την ΑΝΤΑΡΣΥΑ. Τα πρώτα δεδομένα δείχνουν αναδίπλωση και κλείσιμο στην γνωστή περιχαράκωση. Μπορεί φυσικά να προκριθεί και ένα άνοιγμα, προσχηματικό ή πραγματικό σε άλλες δυνάμεις και κυρίως στο Μέτωπο Αλληλεγγύης και Ανατροπής. Το ερώτημα ωστόσο είναι αν παραμένει ως υπαρξιακός στόχος ο εσαεί διακριτός αντικαπιταλιστικός πόλος ενάντια στον ΣΥΡΙΖΑ και εν αναμονή του ΚΚΕ, ή αν υπάρχει μια γενναία μεταβολή μιας εικοσαετούς πορείας.

Για κάθε αριστερό, έχει ενδιαφέρον μια ΑΝΤΑΡΣΥΑ που μπορεί συγκυριακά να δει τον εαυτό της σε ευρύτερα σχήματα ή συμπράξεις. Ως ριζοσπαστικό, αγωνιστικό ρεύμα της αντικαπιταλιστικής και αντιμπεριαλιστικής αριστεράς, που σε στιγμές που απαιτείται, να μπορεί να είναι μέσα σε μεγαλύτερα μέτωπα. Να συμπεριφέρεται δηλαδή πολιτικά, να έχει τακτική και να μην την καταργεί στο όνομα της στρατηγικής. Ανάποδα, είναι αδιάφορη μια ΑΝΤΑΡΣΥΑ αυτοαναφορική, με ορίζοντα τον εαυτό της. Με μεγαλύτερη ίσως φιλοδοξία μια μερική και φοβική συμπόρευση με το Μέτωπο Αλληλεγγύης και Ανατροπής.

Σημειωτέον, το ΜΑΑ ήρθε αντικειμενικά σε αδιέξοδο, καθώς βρέθηκε να συγκεντρώνει από δυνάμεις που τοποθετήθηκαν δεξιά του ΣΥΝ στην πολιτική γεωγραφία του ΣΥΡΙΖΑ, μέχρι δυνάμεις που ήθελαν ενσωμάτωση στην ΑΝΤΑΡΣΥΑ. Ένας χώρος που ξεκίνησε ως συσπείρωση στα αριστερά του ΣΥΝ, κατέληξε πεδίο συνύπαρξης των πιο διαφορετικών και ανταγωνιστικών τοποθετήσεων. Κι όλα αυτά την ώρα που κάποιες ειδικές συνεισφορές (για την κυβέρνηση αριστεράς, για την νέα πολιτική και κοινωνική πλειοψηφία, για το σύμφωνο σταθερότητας και το ευρώ, για τις πλατείες και τη μετωπική λογική), στο ίδιο διάστημα, δικαιώθηκαν.

Το πρόβλημα είναι πιο οξύ για τις δυνάμεις και τα μέλη της ίδιας της ΑΝΤΑΡΣΥΑ. Είναι δυνατόν αυτός ο χώρος να υπάρξει χωρίς να δυναμώνει κάθε στιγμή τον ΣΥΡΙΖΑ: Χωρίς να βάζει σωρηδόν αυτογκόλ; Λαμπρό παράδειγμα η πριν τις 6 Μάη άρνηση συνεργασίας με το ΜΑΑ σε μια πολιτική πρόταση που τυπικά η ΑΝΤΑΡΣΥΑ διεκδικούσε την πατρότητά της (διαγραφή του χρέους, έξοδο από την Ευρωζώνη). Δεύτερο παράδειγμα η απάντηση της πλειοψηφίας του χώρου σε πρόταση μελών της για συνεργασία με τον ΣΥΡΙΖΑ ενόψει των δεύτερων εκλογών. Αυτή η πρόταση για την ακύρωση του μνημονίου, την αθέτηση πληρωμών στους τοκογλύφους, την άρση των μέτρων λιτότητας, και με μια προσωρινή ανακωχή γύρω από το σύνθημα "όχι άλλες θυσίες για το ευρώ και την ΕΕ", συνάντησε τοίχο. Η εκ των υστέρων ερμηνεία ήταν ότι στην πραγματικότητα ο ΣΥΡΙΖΑ ούτε το μνημόνιο ήθελε να ακυρώσει, ούτε να μην κάνει καμιά θυσία για το ευρώ. Μα, αν ίσχυε αυτή η εκτίμηση, υπήρχε η πρωτοφανής δυνατότητα να "αποκαλυφθεί" ο ΣΥΡΙΖΑ γιατί δεν θα αποδεχόταν γραπτά διατυπωμένες αποφάσεις οργάνων του ως μίνιμουμ μιας συνεργασίας. Τελικά πρυτάνευσε η τακτική του να σταλεί η μισή ΑΝΤΑΡΣΥΑ στην κάλπη κρατώντας το ψηφοδέλτιο του ΣΥΡΙΖΑ.

Μπορεί να υπάρξει σήμερα μια συνάντηση πολιτικής; Όχι συνάντηση αδιεξόδων, όχι συνάντηση σκοπιμοτήτων. Είναι απαραίτητη μια πολιτική πλατφόρμα που βαθαίνει το δίλημμα ναι ή όχι στο μνημόνιο. Που συγκροτεί μια πολιτική ρήξεων, συγκρούσεων, λαϊκών κινητοποιήσεων, αποδεσμεύσεων, που να μπορούν να ορίσουν την πορεία της χώρας και του λαού σε ορίζοντα δεκαετιών.

Τέτοιες δυνάμεις υπάρχουν και εντός ΣΥΡΙΖΑ και εντός ΑΝΤΑΡΣΥΑ, και εντός, εκτός και επί τα αυτά του ΚΚΕ. Και βέβαια είναι πεποιθήσεις ενός διάχυτου δυναμικού που θα ήθελε μια συγκροτημένη ριζοσπαστική πτέρυγα του αντιμνημονιακού μετώπου έτσι ώστε να προβάλει άμεσα τις αναγκαίες τομές και ανατροπές των ιερών και οσίων του αστισμού.

Οι δυνάμεις αυτές βρίσκονται σε διαφορετικούς χώρους. Αν παραμείνει έτσι η πολιτική γεωγραφία θα συνεχίσουμε να μετράμε χαμένες ευκαιρίες συγκρότησης της αντισυστημικής πολιτικής. Ο χώρος αυτής της συνάντησης, απαραίτητα πρέπει να είναι η αποδοχή της αριστερής μεταβατικής κυβέρνησης: Να συνεννοηθούμε δηλαδή αν πρόκειται για κάτι που μπορεί άμεσα να ανακουφίσει την εξαντλημένη κοινωνία, ή αν είναι ο σίγουρος δρόμος για την ενσωμάτωση.

Σε αυτή την περίοδο χρειάζεται θέση μάχης μέσα στον πολιτικό χάρτη. Η ευθύνη δεν αφορά μόνο τις εκτός ΣΥΡΙΖΑ δυνάμεις, αλλά και τις εντός. Για παράδειγμα ο οργανωτικός και όχι πολιτικός τρόπος που αντιμετωπίζει μετεκλογικά ο ΣΥΡΙΖΑ το ίδιο του το ποσοστό. Η κομματική του ενίσχυση και η οργανωτική του μετεξέλιξη, είναι λογική αλλά όχι ικανή συνθήκη, όσο τουλάχιστον το βήμα είναι σημειωτόν ή και όπισθεν στην εκ βάθρων αντιπαράθεση με την ΕΕ και τον αστισμό. Αυτή η οργανωτική μονομέρεια τείνει να παγιώνει τις πολιτικές ανεπάρκειες και όχι να τις αποκαλύπτει για να τις υπερβεί.

Χρειάζεται θέση μάχης που ξεκλειδώνει διεργασίες, ευρύτερες συναντήσεις, μετωπικές συμπράξεις και ενότητες. Και προφανώς αυτές οι διεργασίες οφείλουν να παίρνουν υπόψη το μέγεθος ΣΥΡΙΖΑ, δηλαδή να μην αδιαφορούν για το "άλογο μέσα στο μπαρ". Σε διαφορετική περίπτωση θα έχουμε επανάληψη. Της οικοδόμησης του τρίτου πόλου της αντικαπιταλιστικής αριστεράς. Ή της παθητικής αναμονής που με ένα μυστηριακό τρόπο ελπίζει οι κρυφές διεργασίες μέσα στο ΚΚΕ να αποκτήσουν ονοματεπώνυμο και να βγουν στην επιφάνεια. Προσφέροντας όμως ταυτόχρονα κάτι διαφορετικό: Για παράδειγμα μια επικαιροποίηση του προγράμματος του Αντιμπεριαλιστικού Δημοκρατικού Μετώπου, στη συγκυρία της παγκόσμιας καπιταλιστικής κρίσης, της υπαρξιακής κρίσης της ΕΕ, της ελληνικής χρεοκοπίας και της μνημονιακής καταστροφής. Μια τέτοια συνεισφορά θα είχε εξαιρετική σημασία και αξία τόσο για το λαό, όσο και για την αριστερά και για την υπόθεση του κομμουνιστικού χώρου.

Η ζωή για μια ακόμα φορά θα απαντήσει. Το ερώτημα είναι αν η απάντηση αυτή θα έχει έστω και λίγο χρωματιστεί από την παρέμβαση των αριστερών. Προς το παρόν τα προχωρήματα γίνονται με κενά που δημιουργούνται αντικειμενικά και καλύπτονται αυθόρμητα. Στο έδαφος αυτό χρειάζεται να υπάρξει μια γενναία ανατοποθέτηση και ευρύτατη αυτοκριτική ανασύνθεση της κομμουνιστικής αριστεράς, με την προϋπόθεση ότι δεν γίνεται εν κενώ, παίρνει υπόψη τη συγκυρία, τοποθετείται απέναντι στα πολιτικά μεγέθη και ζητήματα της περιόδου.

*Δημοσιεύτηκε στο antapocrisis.gr την Τρίτη 3 Ιουλίου 2012